پایان نامه داده کاوی در ارزیابی ریسک حوادث با عنوان مدلی جدید برای ارزیابی ریسک حوادث ناشی از کار و بهبود ایمنی کار با استفاده از تکنیک های داده کاوی می باشد.هر پروژه داده کاوی، شرایط منحصر به فرد خود را دارد و ممکن است نتایج داده کاوی که دو پژوهشگر بر روی یک مجموعه  داده مشابه انجام می دهند، با هم یکسان نباشد.

اما اگر در فرآیند داده کاوی از استاندارد ها پیروی شده  باشد، باید نتایج به هم نزدیک باشند. بنابراین برای افزایش دقت نتایج، تکرار چند باره ی مراحل فرآیند داده کاوی نیاز است. این کار موجب بالا رفتن پایداری نتایج حاصل، خواهد شد. در این پژوهش نیز چندین و چند مرتبه مدل ها ساخته و ارزیابی می شوند. به هر حال اعتقاد بر این است که در روند کسب نتایج، دقت لازم به خرج داده شده است و نتایج ارائه شده، به اندازه کافی از اطمینان و دقت بالایی برخوردارند.

 از آنجا که در این تحقیق، فقط از داده های حوادث ناشی از کار استان قم استفاده شده است و با توجه به اینکه تعداد کارگاه ها در این استان به نسبت شهرهای بزرگ صنعتی مثل تهران، اصفهان، تبریز، کرمان و...کم تر و کوچک تر هستند و یا بعضی از فعالیت ها مثل ماهیگیری به دلیل شرایط اقلیمی در این استان، وجود ندارند و یا فعالیت هایی مثل کشف و استخراج معدن، به صورت محدود تری وجود دارند؛ در حالی که همین فعالیت ها ممکن است در استان های دیگر به عنوان فعالیت اصلی استان قلمداد شوند. پیشنهادی که می شود، چارچوب و مدلی که برای مدیریت و ارزیابی ریسک در این تحقیق بیان شده است با استفاده از داده های بیشتر و متنوعتر و در سطح وسیع تر و تحت شرایط گوناگون،  بار ها و بار ها پیاده سازی شود. تا بتوان  عملکرد مدل  DFSRM را در شناسایی نقاط بحرانی و تحلیل آنها بهتر مورد ارزیابی قرار داد.

سوالات اصلی تحقیق:

1. 1.    آیا می توان مدلی برای ارزیابی ریسک حوادث ناشی از کار ارائه کرد که باعث بهبود و اصلاح ایمنی کار شود؟

2. 2.    آیا ارائه این مدل برای کاهش حوادث ناشی از کار در محیط های پر خطر و ریسک پذیر موثر خواهد بود؟

3. 3.    آیا می توان با توجه به این مدل، چارچوبی برای ارزیابی ریسک محیط های پرخطر پیشنهاد کرد؟

فهرست مطالب

عنوان
فصل اول: کلیات تحقیق    1
1-1- مقدمه    1
2-1- اهميت و ضرورت انجام تحقیق     2
3-1- جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق     2
4-1- قلمرو تحقیق(زمانی، مکانی، موضوعی)    3
1-4-1- قلمرو زمانی تحقیق    3
2-4-1- قلمرو مکانی تحقیق     3
3-4-1- قلمرو موضوعی تحقیق    4
5-1- ساختار پایان نامه    4

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق     5
1-2- مقدمه     5

2-2- نظریه های مختلف مرتبط با ارزیابی ریسک    6

1-2-2- ارزیابی کمی ریسک    6
2-2-1- ارزیابی کیفی ریسک     6
3-2- روش های ارزیابی ریسک    7
1-3-2- چند نمونه از روش های ارزیابی ریسک     7
4-2- چارچوب مدل فرضی     8
5-2- مفاهیم و متغیرهای مهم     9
1-5-2- حوادث ناشی از کار     9
2-5-2- علل حوادث ناشی از  کار     9
1-2-5-2- علل مستقیم    9
2-2-5-2- علل غیر مستقیم    10
3-5-2- حادثه     10
1-3-5-2- حادثه خفیف    10
2-3-5-2- حادثه شديد    10
3-3-5-2- شبه حادثه    11
4-5-2- حادثه پذيري     11
5-5-2- حادثه پذير    11
6-5-2- خطر    12
1-6-5-2- خطرات آنی    12
2-6-5-2- خطرات آتی    12
7-5-2- مخاطره     12
8-5-2- ايمني     13
1-8-5-2- ايمني سيستم     13
2-8-5-2- تحلیل ايمني سيستم     13
9-5-2- بازرس     14
10-5-2- بازرسی    14
1-10-5-2- بازرسی ادواری    14
2-10-5-2- بازرسی موردی    15
11-5-2- کمیته ی حفاظت فنی و بهداشت    15
1-11-5-2- وظیفه ی کمیته ی حفاظت فنی و بهداشت    15
12-5-2- مسئول ایمنی    15
13-5-2- بیمه ی مسئولیت مدنی    16
14-5-2- ريسک    16
1-14-5-2- ارزیابی ريسک    16
15-5-2-  ضرايب ارزيابي حوادث    17
1-15-5-2- ضريب تکرار حادثه    17
2-15-5-2- ضريب شدت حادثه    17
3-15-5-2- ضريب وقوع حادثه    18
16-5-2- داده کاوي    18
1-16-5-2- اهداف داده کاوي     18
6-2- پایگاه  داده های حوادث    19

7-2-  تکنيک هاي داده کاوي در تحليل پايگاه داده های حوادث    21

1-7-2- تکنيک هاي کلاسيک    21
1-1-7-2- آمار    21
2-1-7-2- مدل های رگرسیون    22
3-1-7-2- نزدیکترین همسایگی    22
2-7-2- تکنيک هاي نسل بعدي    22
1-2-7-2- درخت تصمیم گیری    22
2-2-7-2- قوانین انجمنی    23

8-2-  تکنيک هاي داده کاوي استفاده شده در این تحقیق    25

1-8-2- رده بندی    25
2-8-2- خوشه  بندی    26
9-2- سوالات اساسی در این پژوهش    26
1-9-2- سوالات اصلی تحقیق    26
2-9-2- سوالات فرعی تحقیق    27
10-2- مرورادبیات    27

فصل سوم: روش تحقیق    32
1-3- مقدمه    32
2-3- مفاهیم مورد نیاز    33
1-2-3- الگوریتم K-means     33    
2-2-3- الگوریتم C5.0    33
3-2-3- الگوریتم CHAID    34
4-2-3- الگوریتم C&RTree    34
5-2-3- الگوریتم QUEST     35
6-2-3- معیارهای ارزیابی     35
7-2-3- مدل RFM      37
3-3- روند انجام کار    38
1-3-3- درک داده    38
2-3-3- پیش پردازش داده    39
1-2-3-3- رفع آنومالی اشتباه بازرس    40
2-2-3-3- داده غلط    41
3-2-3-3- داده مغشوش     41
4-2-3-3- داده از دست رفته     41
3-3-3- مدل جدید DFSRM    42
1-3-3-3- چارچوب مدل DFSRM    42
2-3-3-3- مزایای اصلی مدل    43
3-3-3-3- مفهوم هریک از حروف مدل DFSRM     44
4-3-3-3- متغیرهای اصلی مدل     44
4-3-3- شناسایی حادثه پذیرترین کارگاه ها     45
1-4-3-3- محاسبه ی متغیرهای مدل DFSRM     46
2-4-3-3- نرمال سازی     51    
3-4-3-3- خوشه  بندی     52
4-4-3-3- تعیین سطح ریسک برای هر خوشه     54
5-4-3-3- بررسی حالت های مختلف     55
1-5-4-3-3- قوانین استخراج شده از مدل های درخت تصمیم گیری(حالت اول)     57
1-1-5-4-3-3- تحلیل کدکارگاه های 504 و 3713 با سطح ریسک شدید     58
2-5-4-3-3- قوانین استخراج شده از مدل های درخت تصمیم گیری(حالت دوم)      60    
3-5-4-3-3- قوانین استخراج شده از مدل های درخت تصمیم گیری(حالت سوم)      61
5-3-3-  کاربرد مدل DFSRM    62
1-5-3-3- پیشنهاد بازرسی ادواری برای سال 90    62
2-5-3-3- شناسایی حادثه پذیرترین کارگاه ها(سال 88 و 89)    63
3-5-3-3- پیاده سازی مدل DFSRM     63
4-5-3-3- تحلیل و بررسی نتایج     67

فصل چهارم: بحث و بررسی و تحلیل داده ها    71    
1-4- مقدمه     71     
2-4- شمایی از جداول وزارت کار     72     
1-2-4- جدول کارگاه    72     
2-2-4- جدول حادثه     74     
3-2-4- جدول حادثه دیده     77     
3-4- نتایج بررسی آماری حوادث ناشی از کار در استان قم    80
4-4- آمار، براساس سایت سازمان جهانی کار(ILO)     89

فصل پنجم: نتایج و پیشنهادها    93
1-5- مقدمه     93
2-5- ارزیابی عملکرد درخت های تصمیم گیری     93
1-2-5- دقت مدل های CHAID، QUEST،  C&Rtree و C5(حالت اول)    94
2-2-5- محاسبه ی Recall ،Accuracy ،Precision  و F-measure(حالت اول)    96
3-2-5- دقت مدل های CHAID، QUEST،  C&Rtree و C5(حالت دوم)    98
4-2-5- محاسبه ی Recall ،Accuracy ،Precision  و F-measure (حالت دوم)    100
5-2-5- دقت مدل های CHAID، QUEST،  C&Rtree و C5(حالت سوم)    102
6-2-5- محاسبه ی Recall ،Accuracy ،Precision  و F-measure (حالت سوم)    104
3-5- نتیجه گیری نهایی    106
4-5- پیشنهاد ها و اشکالات نرم افزار    107
6-5- محدودیت ها   و موانع پژوهش    111
7-5- منابع    112

فهرست جداول
جدول 1-2: مرور ادبیات     31     
جدول 1-3: ماتریس اغتشاش برای مسائل دو رده ای     37     
جدول2-3: رفع اشتباه بازرسین    41
جدول3-3: اصلاح فیلد تعداد افراد حادثه دیده     42
جدول4-3: مشاغل سخت و زیان آور و عادی     46
جدول5-3: تفکیک فعالیت های برق و صنعت به دودسته سخت و زیان آور و عادی      47
جدول6-3: جدول استاندارد برای محاسبه تعداد روزهای از دست رفته معادل      48
جدول7-3: محل آسیب فرد حادثه  دیده     49
جدول8-3: سختی حادثه     50
جدول9-3: مقادیر متغیرهای مدل DFSRM     50
جدول10-3: نرمال سازی متغیرهای مدل DFSRM     51
جدول11-3: مقادیر SSE در هر خوشه     52
جدول12-3: مقادیر Di برای هر خوشه و تعیین سطح ریسک     53
جدول13-3: نمایش کد کارگاه هایی که در هر خوشه قرار می گیرند     54
جدول14-3: تقسیم بندی سطح ریسک در حالت اول     55
جدول15-3: اطلاعات مربوط به وضعیت دو کارگاه 504 و -3713      56
جدول16-3: تقسیم بندی سطح ریسک در حالت دوم      59
جدول17-3: تقسیم بندی سطح ریسک در حالت سوم      59
جدول18-3: مقادیر متغیرهای مدل DFSRM- سال88     60
جدول19-3: مقادیر متغیرهای مدل DFSRM- سال 89     63
جدول20-3: نرمال سازی متغیرهای مدل DFSRM- سال88     64
جدول 21-3: نرمال سازی متغیرهای مدل DFSRM- سال 89     64
جدول22-3: مقادیر SSE برای هر خوشه- سال88     64
جدول23-3: مقادیر SSE برای هر خوشه- سال89      65
جدول24-3: مقادیر Di برای هر خوشه و تعیین سطح ریسک- سال88     65
جدول25-3:  مقادیر Di برای هر خوشه و تعیین سطح ریسک- سال89     66
جدول26-3: نمایش کد کارگاه هایی که در هر خوشه قرار می گیرند- سال88     66
جدول27-3: نمایش کد کارگاه هایی که در هر خوشه قرار می گیرند- سال89      67
جدول28-3: کد کارگاه هایی که در سال 90 نیاز به بازرسی دارند     67
جدول29-3: وضعیت کارگاه هایی که به عنوان نقاط بحرانی شناسایی شده اند     67
جدول30-3: بررسی حوادث، کارگاه هایی که به عنوان نقاط بحرانی شناخته شده اند     68
جدول31-3:  بررسی حوادث در کارگاه هایی که به عنوان نقاط بحرانی شناخته شده اند      69
جدول1-4: کارگاه     72
جدول1-1-4: وضع کارگاه     73
جدول2-1-4: وضع ساعت کار      73
جدول3-1-4: وضع حقوقی      73
جدول4-1-4: مجوز، بیمه ی مدنی، مسئول ایمنی و غیره     73
جدول5-1-4: وضع رفاهی      74
جدول2-4: حادثه      75
جدول1-2-4: عامل وقوع حادثه      75
جدول2-2-4: علت وقوع حادثه      76
جدول3-2-4: اطلاع اداره، اطلاع سازمان و غیره      76
جدول4-2-4: نوبت کاری      77
جدول5-2-4: محل آسیب فرد حادثه دیده     77
جدول3-4: حادثه دیده     78
 جدول1-3-4: مدرک      79
جدول2-3-4: تاهل، ملیت، جنسیت و غیره      79
جدول3-3-4:  نتیجه حادثه     79
جدول4-4: بخشی از جدول حادثه دیده، افراد پرریسک      83
جدول5-4: بخشی از جدول حادثه، افراد پرریسک     84
جدول6-4:گزارش حادثه آقای ع.آ     86
جدول7-4: گزارش یک حادثه که در آن 5 نفر مصدوم شدند     -87
جدول8-4: کد کارگاه هایی که بیش از یک حادثه فوتی داشتند     88
جدول9-4: توزیع تعداد موارد مرگ و میر از سال 1371 تا 1389     88
جدول10-4: بررسی آمار حوادث در سه بعد نیروی کار، محیط کار و شرایط کاری     90
جدول1-5: مقایسه ی دقت عملکرد مدل های درخت تصمیم گیری-(حالت اول)     94
جدول 2-5: محاسبه ی Recall ،Accuracy ،Precision  و F-measure-(حالت اول)     96
جدول3-5: مقایسه ی دقت عملکرد مدل های درخت تصمیم گیری-(حالت دوم)     98
جدول 4-5: محاسبه ی Recall ،Accuracy ،Precision  و F-measure-(حالت دوم)     100
جدول5-5: مقایسه ی دقت عملکرد مدل های درخت تصمیم گیری-(حالت سوم)     102
جدول 6-5:  محاسبه ی Recall ،Accuracy ،Precision  و F-measure-(حالت سوم)     104
جدول7-5: نتیجه نهایی عملکرد مدل ها در هرسه حالت    106

فهرست شکل ها و نمودارها
شکل 1-2: درخت تصمیم گیری    23
شکل 1-3: روند انجام کار      38
شکل2-3: چارچوب مدل DFSRM      42
شکل3-3: نمودار SSE، برای نمایش K بهینه     53
شکل4-3: نمودار SSE، برای نمایش K بهینه- سال88     65
شکل5-3: نمودار SSE، برای نمایش K بهینه- سال89     66
شکل1-4: 2947کارگاه در استان قم در بخش صنعت و تولید فعالیت می کنند     80
شکل2-4: از سال 1385 تا 1389، 660 حادثه به ثبت رسیده است     80
شکل3-4: از سال 1385 تا 1389، 80 کارگاه بیش از 2 حادثه داشتند     81
شکل 4-4: سال های 88، 89 و 87 پرحادثه ترین سال ها هستند     82
شکل5-4: کد کارگاه هایی که در آنها بیش از یک نفر مصدوم شده اند     87